O patronie

Thomas Jefferson (ur. 13 kwietnia 1743 roku w Shadwell w Wirginii, zm. 4 lipca 1826 w Monticello) - autor Deklaracji Niepodległości, trzeci prezydent Stanów Zjednoczonych oraz założyciel Uniwersytetu Wirginia. Prawnik, architekt, historyk, filozof, botanik, inżynier – człowiek oświecenia. Uosabiał ducha Ameryki, o jakiej marzymy – Ameryki wolnych, niezależnych obywateli.

Urodził się 13 kwietnia 1743 roku w Shadwell, w stanie Wirginia. Jego ojciec – Peter Jefferson, był cenionym plantatorem i geodetą. Jego matka – Jane Randolph, była reprezentantką jednego z najznamienitszych arystokratycznych rodów w Wirginii.

W rezultacie odziedziczenia znacznego majątku ziemskiego po ojcu, Thomas w wieku 26 lat rozpoczął budowę swojej posiadłości w Monticello (z włoskiego „mała górka”). W trakcie swojego życia wielokrotnie ją przebudowywał i udoskonalał. Prowadząc bardzo aktywną działalność publiczną często wspominał, jak bardzo brakuje mu czasu spędzonego z rodziną w Monticello.

W wieku 29 lat poślubił Martę Wayles Skelton, z którą miał sześcioro dzieci. Niestety tylko dwoje z nich dożyło dorosłości. Po 10 latach małżeństwa odeszła również jego ukochana żona, co bardzo przeżył. Obiecał jej jednak, że nigdy więcej z nikim innym się nie ożeni. Słowa dotrzymał.

Po ukończeniu prestiżowego Uniwersytetu William’a & Mary Thomas zajął się praktyką prawniczą. Jednocześnie włączył się w działalność w lokalnym samorządzie stanowym. W czerwcu 1775 roku został wybrany delegatem na Drugi Kongres Kontynentalny, który debatował nad rozwiązaniem narastającego konfliktu pomiędzy Wielką Brytanią a jej północnoamerykańskimi koloniami.

W czerwcu 1776 roku w ramach tegoż Kongresu został wybrany członkiem pięcioosobowego komitetu, którego zadaniem było przygotowanie Deklaracji Niepodległości – dokumentu, jaki miałby zostać ogłoszony Amerykanom w przypadku podjęcia decyzji o separacji od Wielkiej Brytanii. Pozostali członkowie komitetu wskazali na Jeffersona jako tego, kto przygotuje pierwszą wersję dokumentu.

Z powierzonego mu zadania Jefferson wywiązał się doskonale, tworząc dzieło ponadczasowe i uniwersalne. Deklaracja głosi, że wszyscy ludzie są równi wobec prawa oraz, że zostali wyposażeni przez Stwórcę w szereg niezbywalnych praw, takich jak Życie, Wolność i Poszukiwanie Szczęścia. Wskazuje, że to właśnie w celu ochrony tych praw ustanawiane są rządy, które władzę swą czerpią tylko i wyłącznie z woli obywateli, zaś w przypadku niewywiązywania się ze swoich obowiązków, obywatele mają prawo i obowiązek się pozbyć się takiego rządu i powołać nowy, który taką ochronę im zapewni. Dzięki temu, tekst Deklaracji pozostaje aktualny w każdym czasie i odzwierciedla prawa i wolności każdego człowieka. Pomimo tego, że Kongres uchwalił rezolucję o niepodległości 2 lipca, to właśnie 4 lipca – dzień ogłoszenia Deklaracji Niepodległości – został uznany za święto niepodległości Stanów Zjednoczonych, zaś Jefferson na zawsze zapisał się w historii świata i Ameryki.

We wrześniu 1776 roku został wybrany do Izby Delegatów stanu Wirginia, gdzie aktywnie włączył się w prace ustawodawcze. W ciągu 3 lat przygotował wiele projektów ustaw, w tym Statut Wirginii na rzecz wolności religijnej, jak również (razem z George’em Masonem i Jamesem Madisonem) Konstytucję stanu Wirginia. 
W latach 1779 – 1781 był gubernatorem stanu Wirginia. W tym czasie dalej trwała wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. W trakcie działań wojennych Jefferson w ostatniej chwili uniknął dostania się do niewoli, uciekając z Monticello na minuty przed dotarciem tam wojsk angielskich. 

W 1784 roku został oddelegowany do Francji, by wspomóc John’a Adams’a oraz Benjamin’a Franklin’a przy zawieraniu szeregu traktatów handlowych. Niedługo później zastąpił Franklin’a na stanowisku ambasadora Stanów Zjednoczonych we Francji. Podczas tego okresu obserwował kulturę europejską wysyłając do Monticello wiele przedmiotów, tj. książki, nasiona, rośliny, rzeźby, rysunki architektoniczne, czy inne rzeczy stanowiące nowinki naukowe.

Po wybuchu rewolucji francuskiej został poproszony przez swojego przyjaciela z czasów wojny o niepodległość Stanów Zjednocznych – Markiza la Fayette, o pomoc przy redagowaniu Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 roku.

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych we wrześniu 1789 roku, został mianowany przez George,a Washington’a pierwszym w historii sekretarzem stanu Stanów Zjednoczonych (tj. ministrem spraw zagranicznych). Jego kadencje cechował ostry sprzeciw wobec pro-brytyjskiej polityki Alexandra Hamiltona – sekretarza skarbu w rządzie Washington’a. W roku 1796 po przegranej (różnicą trzech głosów) walce o fotel prezydencki z John’em Adams’em, jako kandydat z ramienia partii Demokratyczno-Republikańskiej, został wiceprezydentem Stanów Zjednoczonych.

W kolejnych, dramatycznych wyborach z 1800 roku, Jefferson pokonał Adamsa i pozostałych kandydatów i został trzecim w historii prezydentem Stanów Zjednoczonych. Było to pierwsze pokojowe przekazanie władzy pomiędzy dwiema partiami w historii tego młodego narodu. Do największych sukcesów Jeffersona w trakcie jego pierwszej kadencji z pewnością można zaliczyć zakup przez Stany Zjednoczone w 1803 roku terytorium Luizjany od Francji (podawany za przykład jednej z najlepszych, o ile nie najlepszej, transakcji nieruchomościowej w dziejach świata), jak również wsparcie polityczne i finansowe dla ekspedycji Lewisa i Clarka rozpoczętej w 1804 roku, którzy mieli dotrzeć (i dotarli) drogą lądową na zachodnie wybrzeże Ameryki Północnej.

Podczas trwania jego drugiej kadencji rozpoczętej w 1805 roku napotkał wiele trudności zarówno w kraju jak i za granicą. Przede wszystkim podejmował zintensyfikowane wysiłki na rzecz utrzymania neutralności Stanów Zjednoczonych w trakcie konfliktu pomiędzy Wielką Brytanią i Francją. Wysiłki te  nie pozwoliły jednak uniknąć wojny z Wielką Brytanią, która rozpoczęła się za czasów prezydentury James’a Madisona w 1812 roku.

Po zakończeniu swojej prezydentury w 1809 roku, Jefferson przez ostatnie siedemnaście lat swojego życia mieszkał w Monticello. Było to coś, o czym zawsze marzył w trakcie swojego aktywnego życia. W wieku 76 lat podjął się swojego ostatniego, wielkiego publicznego zadania - założył Uniwersytet Wirginii. Stał na czele działań zmierzających do uchwalenia statutu uczelni, zagwarantował jej lokalizację, zaprojektował budynki, zaplanował program nauczania, pełnił również funkcję pierwszego rektora.

Thomas Jefferson zmarł 4 lipca 1826 roku – równo w pięćdziesiątą rocznicę przyjęcia Deklaracji Niepodległości. Tego samego dnia, zmarł również inny były prezydent Stanów Zjednoczonych, jego przyjaciel, a w pewnych okresach życia również polityczny rywal, John Adams. Obaj walnie przyczynili się do uzyskania przez Stany Zjednoczone niepodległości. Ich niemal jednoczesna śmierć była wymownym znakiem zakończenia pewnej epoki, której początek dało przyjęcie przez Kongres Deklaracji Niepodległości i oderwanie się Stanów Zjednoczonych od Wielkiej Brytanii.